گیل گمشGil-gamsh

گیلگمش ، پادشاه اوروک که در حدود 125 سال بر سومریان حکمرانی می کرد و همراهش انکیدو تنها قهرمانانی هستند که از ادبیات باستانی بابل زنده مانده اند و در این شعر حماسی که به هزاره سوم قبل از میلاد مسیح تعلق دارد، جاودانه شده اند. آنها با هم به جنگل سدر خدایان سفر می کنند ، گاو مقدس را شکست داده و غولی به نام هومبه به را به قتل می رسانند.

هنگامی که انکیدو می میرد ، گیلگمش اندوهگین می شود و اندوه و ترسی از مرگ بر وجودش چیره می شود و او را وا می دارد تا در پی راز زندگی ابدی برود. گیلگمش حماسه ی بی پایان اخلاق ، تراژدی و ماجراجویی ناب است شاهکاری ادبی است که به جستجوی انسان برای جاودانگی می پردازد. ترجمه پارسی این حماسه نخست به دست داوود منشی زاده و بعد توسط احمد شاملو صورت گرفته که در کتاب هفته چاپ شد و بعد نشر چشمه آن را به چاپ رسانده است.

اسطوره گیلگمش به نوعی قدیمی ترین اسطوره در جهان است. این داستان در ظاهر ساده و فراواقع گرایانه در باطنش اما از مضامین فلسفی سود می برد. داستان تکامل و رنج و به پوچی رسیدن انسان است. خواننده در ظاهر با دو قهرمان آشنا می شود اما آن ها دو نیمه مکمل یگدیگر هستند. گیلگمش نیمه ی مردانه و انکیدو نیمه ی زنانه است چنان که انسان نیز از دو جنس نر و ماده تشکیل شده و می خوانیم در هنگام مرگ انکیدو، گیلگمش توری سپید بر او می اندازد همچون توری که بر عروسان می اندازند.

قسمتی از کتاب گیل گمش:

انکیدو، همدم و یار سالیان جوانی من!… اینک پلنگ دشت این‏جا خفته است، هم آن که خود از هیچ چیز دریغ نکرد تا از کوهسار خدایان به فراز برشدیم؛ تا گاو خروشنده‏ی آسمان را گرفتیم و در خون کشیدیم؛ تا خومبه‏به را بر خاک درهم شکستیم: آن را که در جنگل سدر خدایان می‏زیست و بر مردم دیار بیداد می‏کرد. اکنون این خواب ژرف چیست که بر تو فروافتاده؟ ای رفیق! سخت تیره می‏نمایی و گویی دیگر بانگ مرا نمی‏شنوی!» با این همه او، انکیدو، چشمانش را باز نمی‏گشاید. گیل‏گمش بر قلب او، بر قلب انکیدو دست می‏نهد. و قلب انکیدو از تپیدن باز ایستاده است… پس گیل‏گمش روی رفیق خود را، روی انکیدو را فروپوشید هم بدان سان که روی عروسان را فروپوشند.

چونان نره شیری می‏غرید و چنان چون ماده شیری که زخم نیزه بر او آمده باشد فریاد شیون برآورد. موی خود برکند و برافشاند. جامه‏های خود بردرید و رخت غبارآلود عزا به تن درپوشید. چندان که نخستین سپیده‏ی صبح درخشید گیل‏گمش زاری از سرگرفت. شش روز و شش شب بر او، بر انکیدو گریست تا سرخی بامداد هفتمین روز پدیدار شد، و تا بدین هنگام هنوزش به خاک درنسپرده‏بود. گیل‏گمش به روز هفتم او را، انکیدو را به خانه‏ی خاک درسپرد.